ฤาษีทัศนาจร เล่มที่ ๑

87 นี่แหละท่านผู้อ่านทั้งชายและหญิง หากว่าท่านยังไม่เคยไหว้พระผู้บริสุทธิ์ ก็ลองคิดดู ว่าความจริงที่ปรากฏมาแล้วมันเป็นอย่างนี้ หากว่าท่านทั้งหลายจะลองไปหาพระดี ที่ไม่เมาใน ลาภ ยศ สรรเสริญ สุข ดูบ้าง จะมีความรู้สึกเป็นประการใด นี่ เรื่องอารัมภบทพจนคาถาก็หมด กันไปเสียทีดีกว่า ราคาญหู ราคาญตาชาวบ้าน นี่การจะไปไหว้พระธาตุหริภุญไชยนี่ ก็ต้องมีการสืบประวัติกันมาก่อน การสืบประวัติ ไม่รู้จะหา ที่ไหนนี่ ก็ต้องหาจากตานาน ที่เขาตานานๆ หมายความว่า ขยันตาละเอียดถี่ถ้วน อย่างนี้ ก็แสดงว่าเราจะได้รู้เรื่องละเอียด แต่เรื่องบางเรื่องมันสิ้นไปนานแล้วจึงตา ไอ้ความลืม มันก็ปรากฏ จึงเรียกว่านานๆ จึงได้ตา นี่ความบกพร่องมันก็อาจจะมี ต่อจากนี้ไป ก่อนที่จะไป ไหว้พระธาตุหริภุญไชย เราก็มาดูตานานของพระธาตุหริภุญไชยก่อน ตานานนี่จะหาที่ไหน เอา ยังงี้ดีกว่า ถามใครสักคนดีกว่า ใครก็ได้ ไม่รู้จักชื่อก็ได้ ถามกันมา ขณะที่นั่งไปในรถ ก็ปรากฏว่ามีบุคคลคนหนึ่งมาเล่าเรื่องราวต่างๆ ของพระธาตุหริภุญ ไชยให้ทราบ เขาคุยมามันก็เป็นเรื่องของตานานนะ ไอ้เรื่องของตานานนี่ จะเชื่อกันเต็มที่มันก็ ไม่ได้นัก แต่เราจะไม่เชื่อก็ไม่ได้ ทั้งนี้เพราะอะไร เพราะเราเกิดไม่ทัน แต่คนที่เขาคุยให้ฟังเขา เกิดทันหรือไม่ทันก็ไม่ทราบเหมือนกัน ฟังเขาต่อไป เขาบอกว่าพระธาตุหริภุญไชย เหตุมีมาแต่จุลศักราช ๔๐๙ เขาว่ายังงั้นมีพระราชาองค์ หนึ่ง ราชาสมัยนั้น ท่านผู้อ่าน โปรดทราบว่ามีดินแดนที่ปกครองไม่ไกลนัก และไม่กว้างขวาง นัก บางทีเขตอาเภอหนึ่งของเรา ก็ตั้งประเทศได้ประเทศหนึ่ง ดังเราจะเห็นเขตของเชียงแสน สุโขทัย เป็นต้น มีบริเวณไม่กว้าง ถ้ายิ่งก่อนไปจากนั้นแล้วก็ยิ่งไม่กว้างใหญ่ เพราะการใช้การ ปกครอง นี่เขาเดินไปด้วยเท้า ถ้าจะพูดกันไปอีกทีหนึ่งก็หมายความว่าเป็นบุคคลผู้ครองแคว้นๆ หนึ่งเล็กๆ เป็นเขตๆ หนึ่งใกล้ ในปี จ.ศ.๔๐๙ มีพระราชาทรง พระนามว่า พระอาทิตย์ อาทิตย์ นี่เขียนว่าอาทิจ หรืออาทิจโจ จ ๒ ตัว อาทิจโจนี่แปลว่าแสงสว่าง ชาวบ้านเขาแปลว่ายังไงก็ช่าง บางทีเขาแปลว่าความร้อน แต่ว่าพระอาทิจจ์องค์นี้คงจะไม่ร้อน เพราะท่านเย็น มีความเคารพใน พระธรรมคาสั่งสอนขององค์สมเด็จพระบรมศาสดาสัมมาสัมพุทธเจ้าเป็นอย่างยิ่ง เมื่อพระองค์ ได้เสด็จขึ้นครองเมืองหริภุญไชย จึงได้โปรดให้สร้างปราสาทขึ้นหลังหนึ่ง แต่ว่าตามตานาน